Terug naar news overzicht

Nieuwe werkvormen in de zorg: minder spreadsheets, meer plezier | NPM Capital

Nieuws
Datum
20 juni 2016
Nieuwe werkvormen in de zorg: minder spreadsheets, meer plezier | NPM Capital

In de zorg wordt druk geëxperimenteerd met zelfsturende teams en aanverwante concepten. Aanvankelijk waren de reacties afhoudend: wéér een managementhype. Inmiddels krijgen deze nieuwe werkvormen in de dagelijkse praktijk voet aan de grond. Cliënten en professionals zijn enthousiast. 

“Je ene hand moet je voor je mond houden en op je andere hand moet je gaan zitten”, zegt Pieter de Kroon, eigenaar van adviesbureau DeKroonPlus. De ongebruikelijke houding die De Kroon beschrijft, is de pose die een manager moet aannemen als hij echt meer ruimte wil geven aan zorgmedewerkers, de cliënten en hun familie. 

De Kroon heeft hiermee veel ervaring. In zijn vorige functie als bestuursvoorzitter van Vanboeijen, een instelling voor verstandelijk gehandicapten, ontwikkelde hij het concept Regie op Locatie (ROL) en voerde dit in bij zo’n honderd teams. ROL is een op de Japanse Lean-principes gebaseerde manier van kijken, denken en doen, waarbij zelfstandig opererende teams leren om knelpunten op te sporen in hun werk, deze diepgaand te analyseren en vervolgens op te lossen. Voor dit pionierswerk werd De Kroon in 2013 uitgeroepen tot Business Improvement Manager door het Nederlands Netwerk voor Kwaliteitsmanagement.

De opkomst van zelfsturende teams in de wijkzorg en ROL bij de gehandicaptenzorg is een reactie op de klacht dat zorgmedewerkersworden gekneveld door gedetailleerde regelgeving en managers die enkel sturen op financiële doelen. “Het Tayloriaanse systeem om taken op te knippen zoals in een fabriek, is in de zorg te ver doorgeschoten’, constateert Cris Zomerdijk, associate partner bij Holland Consulting Group. “Zorgprofessionals ervaren dat als wantrouwen en hebben steeds minder plezier in hun werk. Meer en meer tijd gaat op aan het invullen van formulieren zodat er minder tijd overblijft voor de patiënten. Dat leidt tot een relatief hoog ziekteverzuim en veel verloop in de zorg.” 

Zomerdijk kan het weten: hij is nauw betrokken bij de invoering van zelfsturende teams in de zorg en bij andere dienstverleners. Hij publiceerde ook het boek De Ondernemende Professional over dit onderwerp. Gevolg van deze ontwikkeling is dat de zorg duurder is geworden terwijl de kwaliteit niet is gestegen of zelfs is gedaald, zegt Zomerdijk. “Die trend kun je alleen doorbreken als je zaken echt op een andere manier durft aan te pakken. Cosmetische veranderingen, zoals medewerkers alleen meer zeggenschap geven over roosters, werken niet.” De zorgconsultant is ervan overtuigd dat ruimte geven aan vakmanschap en het centraal stellen van de relatie tussen cliënt en professional leidt tot betere resultaten.  Maar: “Helaas draait in de zorg nog veel om regels en procedures.”

“De trend dat de zorg duurder wordt, terwijl de kwaliteit niet is gestegen, kun je alleen doorbreken als je zaken echt op een andere manier durft aan te pakken. Cosmetische veranderingen, zoals medewerkers alleen meer zeggenschap geven over roosters, werken niet.”

De goede dingen doen

De uitgangspunten van ROL ogen bedrieglijk simpel: leuker werk, tevreden cliënten en een financieel gezonde context. “Ook ik was in het begin sceptisch. Er zijn veel managementhypes”, zegt De Kroon. “Van belang is dat een team echt de mogelijkheid krijgt zijn eigen werk te organiseren. Het gaat om de samenwerking tussen zorgmedewerkers, cliënten en hun familie binnen ‘hun’ onderneming.”

Zoals gezegd paste De Kroon bij Vanboeijen hierbij het concept Lean toe: niet alleen de dingen goed doen, maar ook (en slechts) de goede dingen doen. De Kroon: “Bij alle werkzaamheden is de centrale vraag: wat is hiervan de toegevoegde waarde voor de cliënt? Hierdoor ga je op een andere manier kijken naar je dagelijkse bezigheden. Je gaat je afvragen welke werkzaamheden leiden tot een beter leven van je cliënten. Dat is iets anders dan een takenlijst afvinken.”

Bij de invoering van ROL houdt de manager zich enerzijds afzijdig, maar moet hij anderzijds de randvoorwaarden scheppen zodat een team kan werken aan zijn verbeterpunten. “Dat is niet makkelijk voor managers. Die zijn gewend met oplossingen te komen. Het liefst oplossingen die ze kunnen controleren”, aldus De Kroon.

Volgens De Kroon is een groot voordeel van ROL dat problemen niet blijven doorsudderen, maar worden aangepakt. “Als er een manager is, verwachten teamleden dat de leidinggevende de problemen wel gaat oplossen. Die baas kun je ook de schuld geven als de problemen blijven bestaan. In de nieuwe situatie ben je gedwongen met collega’s en cliënten een oplossing bedenken. Het is elke keer weer verbazend welke oplossingen teams bedenken. Daar zou je als manager nooit opkomen.”

Busje

Afspraken die teams onderling maken zijn duurzamer dan maatregelen opgelegd door het management. “Horizontale sturing werkt beter dan verticale sturing”, zegt Zomerdijk. “Van een collega die hetzelfde werk doet, neem je nu eenmaal eerder iets aan dan van een manager die ergens op een kantoor zit te staren naar spreadsheets. Ook spreken collega’s elkaar eerder aan als iets mis gaat.”

NPM - Sfeer - 173 - clara tafel

Word lid van onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de meest relevante updates